ستون فقرات

اين نيروها بيشترين علت درد مكانيكال و در عين حال شايع ترين عامل درد ناحيه كمري مي باشند.فشارهاي شديد(ضربه اي) يا غيرنرمال(در طول يك دوره زماني) به ستون فقرات كمري باعث تحت كشش قرارگرفتن عضلات,تاندونها,رباط ها,كپسول مفصلي در ناحيه مفاصل فاست(facet joint) و فاسياي عضلات مي گردند.آسيب به اين عناصر يك عامل بسيار مهم درد مي باشد.البته كشيدگي عناصر ناحيه كمري ازطريق اسپاسم عضلاني كه يك واكنش رفلكسي حاصل از عضلات مربوطه و يا ازطرف عضلات مجاور مي باشد باعث تشديد درد مي گردد.

حفظ يك وضعيت ثابت بدن (در يك مدت زمان طولاني) باعث خستگي عضلات ستون فقرات مي شود و فشار مربوطه به صورت جبراني به ليگامان ها(رباطها) ومفاصل بين مهره اي در قسمت پشتي(مفاصل فاست) وارد شده و پديده درد به دليل آسيب اين عناصر,تجمع مواد زايد ناشي از خستگي عضلاني و اسپاسم عضلات ايجاد مي گردد.

كوتاهي عضلات پشت ران(عضلات همسترينگ) به علت كاهش تحرك ناحيه لگن و افزايش حركت در ناحيه كمري يك عامل درد كمر درطي زمان محسوب مي شود كه علت آن كاهش ثبات مفاصل ناحيه كمر مي باشد.همچنين كوتاهي عضلات ناحيه كمر(كاهش انعطاف پذيري) باعث اختلال در حركات كمر و لگن و كشيدگي عناصر پشتي(عضلات و ليگامان) مي گردد و درنتيجه درد ايجاد مي شود.

فتق ديسك بين مهره اي(Disc Herniation):

هر ديسك كه بين دو مهره قرار مي گيرد از دو قسمت تشكيل شده است.يك قسمت محيطي بنام آنولوس فيبروزوزس(Anolous Fibrosus) و يك قسمت مركزي بنام هسته ديسك يا نوكلئوس پالپوزوس(Nucleous Pulposus).

كشيدگي-پيچ خوردگي و فشار به ناحيه كمر كه به عناصر پشتي ستون فقرات آسيب وارد مي كند و در قسمت فوق توضيح داده شد, مي تواند به ديسك يا ديسك هاي بين مهره اي كه در جلو بين دو جسم مهره اي قرار مي گيرد نيز صدمه وارد كند.هر دو قسمت محيطي و مركزي ديسك آسيب پذيرند ولي اصطلاح فتق زماني كاربرد دارد كه قسمت مركزي ديسك باعث پارگي قسمت محيطي آن گردد .

آسيب هاي خفيف ديسك معمولا درد موضعي ايجاد مي كنند كه مي تواند به علت صدمه قسمت محيطي ديسك كه از عصب سينوورتبرال تغذيه مي شود ايجاد گردد و يا به علت تورم ديسك بين مهره اي كه هنوز به مرحله فتق نرسيده ولي به علت فشا ر ثانويه به اطراف درجاتي از درد را ايجاد كند.اين حالت آسيب جدي محسوب نمي شود,مگر اينكه با ادامه نيروهاي غيرنرمال باعث ازهم گسيختگي لايه محيطي و بيرون زدگي هسته ديسك و فشار به ليگامان طولي خلفي و ريشه هاي اعصاب نخاعي گردد و با توجه به ميزان فشار به ريشه هاي عصبي حالات متفاوتي از درد را ايجاد مي كند.

درصورت فشار به ريشه‌هاي عصبي در ناحيه كمري-خاجي (لومبوساكرال) به علت فتق ديسك,درد ناشي از فشار ريشه عصب يا درد راديكولار ايجاد مي‌گردد كه مي‌تواند در اندام تحتاني حس گردد (مثلا در ساق پا). چون در ناحيه كمر ديسك‌هاي L۴-L۵ و L۵-S۱ بيشتر تحت تاثير قرار مي‌گيرند، بنابراين درد ناشي از ريشه هاي عصبي L5 و S1 به وجود مي آيد.

دردهاي راديكولار همچون سياتيك به علت فتق ديسك بين مهره اي، با خم كردن ستون فقرات ، نشستن، انجام فعاليت، سرفه و عطسه افزايش و با استراحت كاهش مي‌يابد.

يك نكته بسيار مهم درارتباط با درد عصب سياتيك كه بسياري از بيماران ذكر مي كنند اين است كه درد را در ناحيه كمر حس نمي كنند و فقط از درد ناحيه ساق پا و پا شكايت دارند كه لازم است در اين مورد توجيه شوند.اين مسئله بيشتر به علت پارگي كامل لايه محيطي ديسك مي باشد كه فشار را از روي ناحيه كمر برمي دارد.چون قسمت هسته فاقد عصب دهي بوده و عموما قسمتي از لايه محيطي است كه توسط عصب سينوورتبرال عصب دهي مي شود.

اگر علائم فتق ديسك شديد نباشد با درمان محافظه كارانه(كنسرواتيو) كه مي تواند درمان دارويي,استراحت و فيزيوتراپي باشد تا حد زيادي مشكل بيمار را برطرف كرد ولي اگر شدت علائم خيلي شديد باشد و با MRI و ميلوگرافي نيز تائيد گردد نياز به عمل جراحي دارد.

بيماراني كه تحت عمل جراحي قرار مي گيرند معمولا دو دسته اند: يا درجاتي از آسيب عصبي قبل از عمل ايجاد شده بود و يا فاقد اين حالت بودند كه بايد بعد از عمل جراحي تحت درمان تكميلي فيزيوتراپي قرار گيرند;به خصوص در بيماراني كه قبل از عمل درجاتي از صدمه عصبي ايجاد شده بود.

ليزخوردن مهره كمري(Spondylolisthesis):

به ليزخوردن مهره بالايي بر روي مهره پاييني اسپونديلوليستزيس مي گويند كه چهار درجه دارد وگريد چهار شديدترين حالت مي باشد و نياز به عمل جراحي دارد.

شايع ترين حالت ليزخوردگي, حركت مهره پنجم كمر(L5) بر روي مهره خاجي يا ساكروم(S1) مي باشد.عواملي چون فشار شديد,شكستگي ها,تومورها,برخي از عوامل مادرزادي و يا تغييرات تخريبي در ناحيه پشتي مهره ها مي توانند باعث بروز اين حالت شوند.ليزخوردگي ها به خصوص درجات شديد آن باعث فشار به عناصر عصبي مي گردند.درجات پايين ليزخوردگي به درمان كنسرواتيو جواب مي دهد و فيزيوتراپي در اين زمينه موثر است.انجام تمريناتي كه باعث افزايش ثبات ستون فقرات مي گردند و تحت عنوان تمرينات Active Spinal Stabilization معروف اند با توجه به وضعيت بيمار كمك كننده مي باشند.هدف اصلي از انجام اين گونه تمرينات, تقويت عضلات عمقي ستون فقرات مي باشد كه نوع تمرينات و شدت آن ازطريق فيزيوتراپيست كنترل مي شود.

انحراف جانبي ستون فقرات (Scoliosis):

به هرگونه انحراف ستون فقرات اسكوليوز مي گويند كه به دو صورت C Type و S Type وجود دارد.در نوع C يك قوس و در نوع S دو قوس غيرنرمال ايجاد مي شود.ميزان قوس در افراد مبتلا به اين بيماري متفاوت مي باشد كه خود اين مسئله نوعي از درجه بندي را ايجاد مي كند.در اسكوليوز به دليل غيرقرينگي و ابنرمال بودن ستون فقرات,نيروها ي وارده به آن حتي درصورت نرمال بودن باعث فشار به عضلات, رباطها, ديسك هاي بين مهره اي و مفاصل فاست مي گردد و درنتيجه منجربه تشديد درد در ستون فقرات به خصوص ناحيه كمر مي گردد.

اين نيروها بيشترين علت درد مكانيكال و در عين حال شايع ترين عامل درد ناحيه كمري مي باشند.فشارهاي شديد(ضربه اي) يا غيرنرمال(در طول يك دوره زماني) به ستون فقرات كمري باعث تحت كشش قرارگرفتن عضلات,تاندونها,رباط ها,كپسول مفصلي در ناحيه مفاصل فاست(facet joint) و فاسياي عضلات مي گردند.آسيب به اين عناصر يك عامل بسيار مهم درد مي باشد.البته كشيدگي عناصر ناحيه كمري ازطريق اسپاسم عضلاني كه يك واكنش رفلكسي حاصل از عضلات مربوطه و يا ازطرف عضلات مجاور مي باشد باعث تشديد درد مي گردد.

حفظ يك وضعيت ثابت بدن (در يك مدت زمان طولاني) باعث خستگي عضلات ستون فقرات مي شود و فشار مربوطه به صورت جبراني به ليگامان ها(رباطها) ومفاصل بين مهره اي در قسمت پشتي(مفاصل فاست) وارد شده و پديده درد به دليل آسيب اين عناصر,تجمع مواد زايد ناشي از خستگي عضلاني و اسپاسم عضلات ايجاد مي گردد.

كوتاهي عضلات پشت ران(عضلات همسترينگ) به علت كاهش تحرك ناحيه لگن و افزايش حركت در ناحيه كمري يك عامل درد كمر درطي زمان محسوب مي شود كه علت آن كاهش ثبات مفاصل ناحيه كمر مي باشد.همچنين كوتاهي عضلات ناحيه كمر(كاهش انعطاف پذيري) باعث اختلال در حركات كمر و لگن و كشيدگي عناصر پشتي(عضلات و ليگامان) مي گردد و درنتيجه درد ايجاد مي شود.

فتق ديسك بين مهره اي(Disc Herniation):

هر ديسك كه بين دو مهره قرار مي گيرد از دو قسمت تشكيل شده است.يك قسمت محيطي بنام آنولوس فيبروزوزس(Anolous Fibrosus) و يك قسمت مركزي بنام هسته ديسك يا نوكلئوس پالپوزوس(Nucleous Pulposus).

كشيدگي-پيچ خوردگي و فشار به ناحيه كمر كه به عناصر پشتي ستون فقرات آسيب وارد مي كند و در قسمت فوق توضيح داده شد, مي تواند به ديسك يا ديسك هاي بين مهره اي كه در جلو بين دو جسم مهره اي قرار مي گيرد نيز صدمه وارد كند.هر دو قسمت محيطي و مركزي ديسك آسيب پذيرند ولي اصطلاح فتق زماني كاربرد دارد كه قسمت مركزي ديسك باعث پارگي قسمت محيطي آن گردد .

آسيب هاي خفيف ديسك معمولا درد موضعي ايجاد مي كنند كه مي تواند به علت صدمه قسمت محيطي ديسك كه از عصب سينوورتبرال تغذيه مي شود ايجاد گردد و يا به علت تورم ديسك بين مهره اي كه هنوز به مرحله فتق نرسيده ولي به علت فشا ر ثانويه به اطراف درجاتي از درد را ايجاد كند.اين حالت آسيب جدي محسوب نمي شود,مگر اينكه با ادامه نيروهاي غيرنرمال باعث ازهم گسيختگي لايه محيطي و بيرون زدگي هسته ديسك و فشار به ليگامان طولي خلفي و ريشه هاي اعصاب نخاعي گردد و با توجه به ميزان فشار به ريشه هاي عصبي حالات متفاوتي از درد را ايجاد مي كند.

درصورت فشار به ريشه‌هاي عصبي در ناحيه كمري-خاجي (لومبوساكرال) به علت فتق ديسك,درد ناشي از فشار ريشه عصب يا درد راديكولار ايجاد مي‌گردد كه مي‌تواند در اندام تحتاني حس گردد (مثلا در ساق پا). چون در ناحيه كمر ديسك‌هاي L۴-L۵ و L۵-S۱ بيشتر تحت تاثير قرار مي‌گيرند، بنابراين درد ناشي از ريشه هاي عصبي L5 و S1 به وجود مي آيد.

دردهاي راديكولار همچون سياتيك به علت فتق ديسك بين مهره اي، با خم كردن ستون فقرات ، نشستن، انجام فعاليت، سرفه و عطسه افزايش و با استراحت كاهش مي‌يابد.

يك نكته بسيار مهم درارتباط با درد عصب سياتيك كه بسياري از بيماران ذكر مي كنند اين است كه درد را در ناحيه كمر حس نمي كنند و فقط از درد ناحيه ساق پا و پا شكايت دارند كه لازم است در اين مورد توجيه شوند.اين مسئله بيشتر به علت پارگي كامل لايه محيطي ديسك مي باشد كه فشار را از روي ناحيه كمر برمي دارد.چون قسمت هسته فاقد عصب دهي بوده و عموما قسمتي از لايه محيطي است كه توسط عصب سينوورتبرال عصب دهي مي شود.

اگر علائم فتق ديسك شديد نباشد با درمان محافظه كارانه(كنسرواتيو) كه مي تواند درمان دارويي,استراحت و فيزيوتراپي باشد تا حد زيادي مشكل بيمار را برطرف كرد ولي اگر شدت علائم خيلي شديد باشد و با MRI و ميلوگرافي نيز تائيد گردد نياز به عمل جراحي دارد.

بيماراني كه تحت عمل جراحي قرار مي گيرند معمولا دو دسته اند: يا درجاتي از آسيب عصبي قبل از عمل ايجاد شده بود و يا فاقد اين حالت بودند كه بايد بعد از عمل جراحي تحت درمان تكميلي فيزيوتراپي قرار گيرند;به خصوص در بيماراني كه قبل از عمل درجاتي از صدمه عصبي ايجاد شده بود.

ليزخوردن مهره كمري(Spondylolisthesis):

به ليزخوردن مهره بالايي بر روي مهره پاييني اسپونديلوليستزيس مي گويند كه چهار درجه دارد وگريد چهار شديدترين حالت مي باشد و نياز به عمل جراحي دارد.

شايع ترين حالت ليزخوردگي, حركت مهره پنجم كمر(L5) بر روي مهره خاجي يا ساكروم(S1) مي باشد.عواملي چون فشار شديد,شكستگي ها,تومورها,برخي از عوامل مادرزادي و يا تغييرات تخريبي در ناحيه پشتي مهره ها مي توانند باعث بروز اين حالت شوند.ليزخوردگي ها به خصوص درجات شديد آن باعث فشار به عناصر عصبي مي گردند.درجات پايين ليزخوردگي به درمان كنسرواتيو جواب مي دهد و فيزيوتراپي در اين زمينه موثر است.انجام تمريناتي كه باعث افزايش ثبات ستون فقرات مي گردند و تحت عنوان تمرينات Active Spinal Stabilization معروف اند با توجه به وضعيت بيمار كمك كننده مي باشند.هدف اصلي از انجام اين گونه تمرينات, تقويت عضلات عمقي ستون فقرات مي باشد كه نوع تمرينات و شدت آن ازطريق فيزيوتراپيست كنترل مي شود.

انحراف جانبي ستون فقرات (Scoliosis):

به هرگونه انحراف ستون فقرات اسكوليوز مي گويند كه به دو صورت C Type و S Type وجود دارد.در نوع C يك قوس و در نوع S دو قوس غيرنرمال ايجاد مي شود.ميزان قوس در افراد مبتلا به اين بيماري متفاوت مي باشد كه خود اين مسئله نوعي از درجه بندي را ايجاد مي كند.در اسكوليوز به دليل غيرقرينگي و ابنرمال بودن ستون فقرات,نيروها ي وارده به آن حتي درصورت نرمال بودن باعث فشار به عضلات, رباطها, ديسك هاي بين مهره اي و مفاصل فاست مي گردد و درنتيجه منجربه تشديد درد در ستون فقرات به خصوص ناحيه كمر مي گردد.